Το ηλεκτρονικό τσιγάρο (e-cigarette) εμφανίσθηκε για πρώτη φορά στην αγορά το 2004 και σήμερα έχει διαδοθεί σε όλο τον κόσμο, οι δε πωλήσεις του αυξάνονται συνεχώς. Η ευρεία διάδοσή του συνέπεσε με την έναρξη της ισχύος του άρθρου 8 της ΠΟΥ το οποίο εισάγει, σε πολλές χώρες, την έννοια «του χώρου ελεύθερου καπνού». Μπροστά σε αυτά τα νέα δεδομένα τα κράτη-μέλη της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ), ζητούσαν από αυτήν να πάρει θέση για το προϊόν, αφού έχει να κάνει με την υγεία των πολιτών.
Το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι μια πολύπλοκη ηλεκτρονική συσκευή που λειτουργεί με μπαταρία, έχει την μορφή τσιγάρου, πούρου ή πίπας και ο σκοπός των κατασκευαστών είναι να δώσει στον καπνιστή την ψευδαίσθηση του νέφους και του αρώματος του καπνού. Όταν ο καπνιστής πάρει μια ρουφηξιά, ενεργοποιείται ένας μηχανισμός που ζεσταίνει και εκνεφώνει ένα υγρό (που περιέχεται σε προγεμισμένες φύσιγγες), που παράγει καπνό. Το υγρό αυτό, ανάλογα με τους διάφορους τύπους τσιγάρου, περιέχει παράγωγα καπνού, αρωματοποιητές, προωθητικά και μια ποσότητα νικοτίνης (όχι όμως πάντα, γιατί υπάρχουν και φύσιγγες που δεν περιέχουν νικοτίνη). Το ενδιαφέρον των επιστημόνων εστιάζεται ακριβώς στις ουσίες που περιέχει το υγρό και οι οποίες δεν είναι γνωστό, μέχρι τώρα, ποιά επίπτωση μπορούν να έχουν στο αναπνευστικό και γενικά στον οργανισμό, όταν εκνεφώνονται και εισπνέονται.
Σε μια πολύ πρόσφατη ιατρική μελέτη φαίνεται ότι η εισπνοή του ηλεκτρονικού τσιγάρου επηρεάζει αρνητικά ορισμένες λειτουργικές παραμέτρους της αναπνευστικής λειτουργίας, όπως και το πραγματικό τσιγάρο ! Το 2010 (και με τις δεδομένες επιστημονικές γνώσεις), η ΠΟΥ εξέφρασε τις επιφυλάξεις της για την αποτελεσματικότητα και για τις δυνητικά βλαβερές επιπτώσεις στην υγεία, του ηλεκτρονικού τσιγάρου. Αυτή είναι και η επίσημη απάντηση στα δύο ερωτήματα που τίθενται από πολλούς καπνιστές, οι οποίοι θέλουν να κόψουν το κάπνισμα.
Η επιστημονική κοινότητα που εμπλέκεται στη διακοπή του καπνίσματος, θα πρέπει να προβληματιστεί από την παγκόσμια και μαζική ανταπόκριση των καπνιστών στο ηλεκτρονικό τσιγάρο, που με ενθουσιασμό αλλά και πειθαρχία υπάκουσαν στη διαφήμιση (κλασσική ή ηλεκτρονική), ενώ αντιθέτως ανταποκρίθηκαν με λιγότερη ζέση στα οργανωμένα Κέντρα Διακοπής Καπνίσματος. Στη σημερινή εποχή ο κόσμος πιστεύει ευκολότερα στη διαφήμιση (και ειδικά σε αυτή που γίνεται από το διαδίκτυο) και πολύ δυσκολότερα στις συμβουλές των γιατρών! Ο ιατρικός-επιστημονικός κόσμος θα πρέπει να εκμεταλλευτεί αυτό το φαινόμενο προς όφελος του πολίτη-καπνιστή, γιατί ένα τόσο σοβαρό θέμα παγκόσμιας υγείας όπως είναι το κάπνισμα, θα πρέπει να διαχειρίζεται μόνο από ειδικούς και με απόλυτα επιστημονικά κριτήρια.
Σύμφωνα λοιπόν με τις προαναφερθείσες θέσεις της ΠΟΥ, ο καπνιστής θα πρέπει (προς το παρόν τουλάχιστον), να είναι επιφυλακτικός με το ηλεκτρονικό τσιγάρο και να περιμένει την γνωστοποίηση των αποτελεσμάτων επιστημονικών μελετών προκειμένου να αποκτήσει μια τεκμηριωμένη άποψη για αυτό. Πάντως κατά τη γνώμη μας, σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αποτελέσει θεραπευτικό χειρισμό για την διακοπή του καπνίσματος. Ίσως μελλοντικά, και ύστερα από εξονυχιστικό επιστημονικό «κοσκίνισμα» και ενδεχομένως βελτιώσεις, να αποκτήσει κάποια θέση μέσα στην ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΑ ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΔΙΑΚΟΠΗΣ ΚΑΠΝΙΣΜΑΤΟΣ. Μέχρι τότε, ο καπνιστής που θέλει να κόψει το τσιγάρο πρέπει να απευθύνεται στο δίκτυο των ειδικών Ιατρείων Διακοπής Καπνίσματος που λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα ή στον ιδιώτη ιατρό. Μόνο αυτές οι δύο επιλογές μπορούν να του διασφαλίσουν την υγεία του, αλλά και ένα καλό και διαρκές αποτέλεσμα.
Ε. Ζαχαριάδης, Χ. Παπαγόρας, Ν. Παπανικολάου, Γ. Χρυσοχεράκης
Ευρωκλινική Αθηνών, Πνευμονολογικό Τμήμα
