Η φυματίωση (TB) αποτελεί ασθένεια που προκαλείται από το βακτήριο που ονομάζεται Mycobacterium tuberculosis. Οποιοδήποτε όργανο του ανθρώπινου σώματος μπορεί να προσβληθεί από την ασθένεια, αν και η πάθηση αφορά συχνότερα στους πνεύμονες. 

 

Τα κύρια συμπτώματα της φυματίωσης είναι πυρετός-δεκατική πυρετική κίνηση, απώλεια βάρους, νυκτερινή εφίδρωση, επίμονος βήχας, βήχας με αίμα σε προχωρημένο στάδιο νόσου.

Η φυματίωση μεταδίδεται αερογενώς. Το μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου έχουν άτομα που βρίσκονται κοντά και σε τακτική επαφή με όσους νοσούν. Έρευνα ανακάλυψε ότι τα παιδιά με στενή επαφή με όσους νοσούν έχουν πιθανότητα 30-50% εμφάνισης φυματίωσης. 

 

Μόλις γίνει η μόλυνση, μπορεί να εμφανίσει άμεσα την ασθένεια, εμφανίζοντας συμπτώματα και απαιτώντας θεραπεία. Αυτό συμβαίνει συνήθως σε εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και ονομάζεται «πρωτοπαθής φυματίωση». Διαφορετικά, το άτομο θα έχει λανθάνουσα λοίμωξη, η οποία δεν είναι μεταδοτική και δεν εμφανίζει συμπτώματα. Το 5-10% των ατόμων με λανθάνουσα λοίμωξη μπορεί να εμφανίσει ενεργό φυματίωση σε κάποιο στάδιο της ζωής τους. 

 

Υπάρχουν παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης νόσου. Κυριότεροι είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η έκθεση σε φάρμακα που καταστέλλουν το ανοσοποιητικό σύστημα και το κάπνισμα. Ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου είναι η μόλυνση με HIV.  Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναφέρει ότι ο κίνδυνος εμφάνισης φυματίωσης εκτιμάται 20-37 φορές μεγαλύτερος σε ανθρώπους που είναι φορείς HIV από ό,τι μεταξύ εκείνων χωρίς μόλυνση HIV.

 

Ένα εμβόλιο, γνωστό ως εμβόλιο BCG, ανακαλύφθηκε το 1921. Είναι γνωστό ότι βοηθάει στην πρόληψη κάποιων σοβαρών μορφών της νόσου σε παιδιά, ωστόσο έχει απρόβλεπτη επιτυχία στην προστασία ενάντια στο δια βίου κίνδυνο εμφάνισης φυματίωσης και πλέον χρησιμοποιείται σε ειδικούς πληθυσμούς και σε χώρες με αυξημένη την επίπτωση και τον επιπολασμό της νόσου.

 

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) συστήνει ότι ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της φυματικής λοίμωξης είναι η επιτυχής έγκαιρη αναγνώριση των κρουσμάτων και χρήση στοχευμένων αντιβιοτικών για θεραπεία της ασθένειας.

 

Η θεραπεία αποσκοπεί στην αντιμετώπιση της ασθένειας και την αποφυγή μετάδοσης της νόσου σε άλλους ανθρώπους. Αν και ο αριθμός κρουσμάτων φυματίωσης έχει μειωθεί κατά πολύ τις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως στις οικονομικά ακμάζουσες χώρες, εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα στη δημόσια υγεία, ιδιαίτερα σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

 

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτίμησε ότι το 2011 υπήρχαν 8,7 εκατομμύρια νέα κρούσματα φυματίωσης, εκ των οποίων 1,0-1,2 εκατ. ήταν θετικά στον ιό HIV.

 

Ο συνολικός αριθμός ασθενών που απεβίωσαν από φυματίωση στον κόσμο το 2011 εκτιμάται σε 1,4 εκατ. Στην Ευρώπη τα κρούσματα εκτιμούνται σε 42 ανά 100.000 με ισχυρή διαφορά από ανατολικά προς δυτικά. Κάθε χρόνο, περίπου 400.000 νέα κρούσματα φυματίωσης διαγιγνώσκονται στην Ευρώπη και περισσότεροι από 40.000 άνθρωποι καταλήγουν  από τη νόσο, με την πλειονότητα ατόμων με μη θεραπευμένη πνευμονική φυματίωση να αποβιώνουν μέσα σε 1,5 έτος από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων.

 

Απαιτείται σημαντική πρόοδος σε ό,τι αφορά στα εμβόλια και στα φάρμακα, ώστε να επιτευχθεί ευρωπαϊκός και παγκόσμιος έλεγχος της ασθένειας.

 

Απαιτείται περαιτέρω έρευνα για να εντοπιστούν ιχνηθέτες της πάθησης, οι οποίοι θα βοηθήσουν στο να προβλεφθεί η επιτυχία νέων θεραπειών και εμβολίων.

Η φυματίωση είναι μια νόσος η οποία είναι αντιμετωπίσιμη και οφείλουμε να την υποψιαζόμαστε, να τη διαγιγνώσκουμε και να τη θεραπεύουμε!