Η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ) αποτελεί μακροχρόνια ασθένεια η οποία προκαλεί φλεγμονή στους πνεύμονες, σε κατεστραμμένο ιστό των πνευμόνων και στένωση των αεραγωγών, καθιστώντας δύσκολη την αναπνοή. Τα συμπτώματα της ΧΑΠ είναι η δύσπνοια και ο χρόνιος βήχας, με ή χωρίς φλέγμα. Ενδέχεται να προκύψει κόπωση, ανορεξία και απώλεια βάρους με την πάροδο του χρόνου.  Ένα βασικό χαρακτηριστικό της ασθένειας είναι οι περίοδοι επιδείνωσης των συμπτωμάτων, γνωστές ως εξάρσεις. Αυτό μπορεί να προκληθεί από λοιμώξεις ή έκθεση σε υψηλή ατμοσφαιρική ρύπανση. Τα συμπτώματα της ΧΑΠ επιδεινώνονται με το πέρασμα του χρόνου και οι εξάρσεις δύναται να επιταχύνουν τη μείωση της αναπνευστικής λειτουργίας.   

Τα άτομα με ΧΑΠ υποφέρουν συχνά από άλλες ασθένειες, γνωστές ως συνοσηρότητες. Οι πιο κοινές ασθένειες που προκύπτουν παράλληλα με ΧΑΠ περιλαμβάνουν καρδιακές παθήσεις, άγχος και κατάθλιψη, καρκίνο του πνεύμονα, σακχαρώδη διαβήτη και μεταβολικό σύνδρομο. 

Η ΧΑΠ προκαλείται από παράγοντες που επιφέρουν φλεγμονή στους πνεύμονες. Περιλαμβάνουν τα εξής:

καπνισμα:Αυτός είναι ο κύριος παράγοντας κινδύνου για τη νόσο. Περίπου 40-50% των δια βίου καπνιστών θα εμφανίσουν ΧΑΠ, σε σύγκριση με το 10% των ανθρώπων που δεν έχουν καπνίσει ποτέ.  Δεν πρόκειται να εμφανίσουν όλοι οι καπνιστές την ασθένεια, το οποίο υποδηλώνει ότι η γενετική διαδραματίζει και αυτή κάποιο ρόλο στο αν είναι κάποια άτομα πιο ευαίσθητα από άλλα. 

ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚH EΚΘΕΣΗ: Περίπου το  15-20% των περιπτώσεων ΧΑΠ σχετίζονται με έκθεση σε επαγγελματική σκόνη, χημικές ουσίες, ατμούς ή άλλους αέριους ρύπους στο χώρο εργασίας τα οποία μπορούν να την προκαλέσουν. Ανακαλύψτε περισσότερα για τους επαγγελματικούς παράγοντες κινδύνου.

ΕΞΩΤΕΡΙΚH ΚΑΙ ΕΣΩΤΕΡΙΚH ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΙΚH ΡΥΠΑΝΣΗ: Τα άτομα με ΧΑΠ έχουν υψηλό κίνδυνο επιδείνωσης των συμπτωμάτων τους όταν υπάρχουν υψηλά επίπεδα εξωτερικής ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Η εσωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση από τη χρήση καυσίμων βιομάζας για μαγείρεμα και θέρμανση αποτελεί και αυτή παράγοντα κινδύνου.

ΓΕΝΕΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ:Η σύσταση των γονιδίων ενός ατόμου μπορεί να σημαινει οτι είναι πιο επιρρεπές στην εμφάνιση ΧΑΠ. Το πιο εκτενώς μελετημένο γενετικό πρόβλημα που συνδέεται με τη ΧΑΠ είναι μια ασθένεια που ονομάζεται ανεπάρκεια άλφα -1 αντιθρυψίνης, κληρονομική ασθένεια στην οποία το άτομο δε διαθέτει την πρωτεϊνη που είναι γνωστή ως άλφα-1 αντιθρυψίνη.

Η αναγνώριση των παραγόντων κινδύνου και η πρόληψη της έκθεσης σε αυτούς τους παράγοντες αποτελεί το πιο σημαντικό βήμα για την πρόληψη της νόσου. Περιλαμβάνονται τα εξής:

• Ενθάρρυνση του ατόμου να σταματήσει το κάπνισμα
• Εμβολιασμός έναντι της γρίπης και του πνευμονιόκοκου
• Μείωση της έκθεσης σε εσωτερική ατμοσφαιρική ρύπανση από καύσιμα βιομάζας σε αναπτυσσόμενες χώρες
• Πρόληψη εξάρσεων της ΧΑΠ

Η διάγνωση της ΧΑΠ γίνεται μέσω της σπιρομέτρησης. Η εξέταση πραγματοποιείται από πνευμονολόγο, ο οποίος είναι κι ο αρμόδιος για την παρακολούθηση της νόσου.

Η διαχείριση της ασθένειας περιλαμβάνει:

• Μείωση της έκθεσης σε παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα και η ατμοσφαιρική ρύπανση
• Βελτίωση της ικανότητας άσκησης για να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων
• Ιατρική θεραπεία με βρογχοδιασταλτικά για να βοηθήσει στην πρόληψη εξάρσεων
• Θεραπεία με οξυγόνο σε προχωρημένο στάδιο για να βοηθήσει στη διευκόλυνση της αναπνοής

Η ΧΑΠ αποτελεί σημαντική επιβάρυνση σε άτομα, κοινωνίες και συστήματα υγείας ανά τον κόσμο. Αυτό οφείλεται εν μέρει στη συνεχή έκθεση σε παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα και η ατμοσφαιρική ρύπανση, και επίσης στη γήρανση του πληθυσμού. Οι άνθρωποι που ζουν περισσότερο είναι πιο πιθανό να βιώσουν τις συνέπειες της μακροχρόνιας έκθεσης σε παράγοντες κινδύνου της ΧΑΠ. 

• Οι χώρες με υψηλότερο ποσοστό καπνιστών έχουν αυξημένο επίπεδο θνησιμότητας από ΧΑΠ
• Σημειώνονται 300.000 θάνατοι στην Ευρώπη από ΧΑΠ κάθε χρόνο - το ισοδύναμο από 3 βόμβες της Χιροσίμα
• Μέχρι το 2025 αναμένεται να αποτελεί την 3η αιτία θανάτου παγκοσμίως
• Οι εισαγωγές σε νοσοκομεία για ΧΑΠ είναι κατά μέσον όρο περίπου 300 ανά 100.000 άτομα κάθε χρόνο

Ειδικά στην περίοδο που διανύουμε είναι επιτακτική η ανάγκη της παρακολούθησης και του ελέγχου της νόσου ώστε οι ασθενείς με ΧΑΠ να θωρακίσουν καλύτερα το αναπνευστικό τους σύστημα